Από το βιβλίο «Δήμος Γόρτυνος – Σύντομο οδοιπορικό».του Γιάννη Αντωνόπουλου, συγγραφέα
Από John Galanis,
Η αρχαία πόλη Βρένθη, ήτανε στη θέση της Καρύταινας. Κάθε πόλη, την εποχή εκείνη, είχε τη δική της Ακρόπολη.
Της Βρένθης η Ακρόπολη, ήτανε στο σημερινό Κάστρο της Καρύταινας, που τίποτα δε θυμίζει όμως από ’κείνο το μακρινό παρελθόν της Βρένθης. Γιατί οι Φράγκοι, με τον άρχοντά τους Ουγκώ Ντε Μπρυγιέρ, αλλάξανε το τοπίο με την κατασκευή του δικού τους οχυρού, κι έτσι, τίποτα δε μαρτυράει για την Ακρόπολη της Βρένθης.
Όμως, το Νεκροταφείο, που είναι χαρακτηριστικό στοιχείο των πόλεων, βεβαιώνει τη θέση της Βρένθης στην Καρύταινα. Το Νεκροταφείο αυτό υπάρχει στο Ν.Δ. μέρος του Κάστρου, πάνω από του Χαλούλαγα. Ύστερα από την επισήμανση που κάνανε οι ζευγολάτες οργώνοντας το χωράφι εκεί, πήγαμε και είδαμε. Πράγματι, υπάρχουνε τάφοι. Δεν έχει γίνει ανασκαφή. Κάποιοι πατριώτες μου, σε παλαιότερες εποχές, από περιέργεια ανοίξανε σκάβοντας κάποιους και βρήκανε σκελετούς ανθρώπων.
Αρχικά η Βρένθη, απλωνόταν μέχρι τη «Μπουρμπούλα» και αργότερα περιορίστηκε γύρω από το λόφο του Κάστρου, για ν’ αποφύγουνε την υγρασία και τα κουνούπια του κάμπου και άλλοι πήγανε στην καινούργια πόλη, τη Μεγαλόπολη. Ήτανε δεξιά της Κεφαλόβρυσης, στην οποία είχε τις πηγές του ο Βρενθεάτης ποταμός, ο οποίος ύστερα από 5 στάδια, χυνότανε στον Αλφειό.
Εκεί, κοντά στην Κεφαλόβρυση, βρέθηκαν παλιότερα, νομίσματα και διάφορα πήλινα αγγεία, καθώς και λίθοι αρχαίων οικοδομών.
Το Παραιβασίο μνημείο, που είχανε στήσει οι Μεγαλοπολίτες για να τιμήσουνε τους νεκρούς τους, που έπεσαν στη μάχη με τον Κλεομένη, το Βασιλιά της Σπάρτης, ήτανε πλησίον της Βρένθης και στη δεξιά όχθη του Βρενθεάτη ποταμού. Το μνημείο τούτο ήτανε ακριβώς στη θέση της Αγια-Σωτήρας της Καρύταινας. Γιατί, και σε περίοπτη θέση είναι και εκεί υπάρχουνε στοιχεία που το βεβαιώνουν.
Υπάρχει κολώνα διαμέτρου 50 εκατοστών και ύψος ενός μέτρου, εκτός από το τμήμα της που είναι χωμένο στο δάπεδο της εκκλησιάς και χρησιμοποιείται για μανουάλι. Στο γύρω χώρο υπάρχουν άλλα δύο κομμάτια από σπασμένες κολώνες της ίδιας διαμέτρου και 40 εκατοστά περίπου ύψους.
Υπάρχει ορθογώνια πλάκα μήκους 1,60μ., ύψους 0,85 και πάχους 0,60μ. Δεύτερη πλάκα ορθογώνια, μήκους 1,40μ., ύψους 0,60μ. και πάχους 0,30μ. Τρίτη όμοια πλάκα διαστάσεων 0,70Χ0,60Χ0,30μ. Τέταρτη όμοια με διστάσεις 1μ.Χ0,60Χ0,30μ. καθώς και πολλά κομμάτια που φαίνονται.
Και πιστεύουμε ότι κι άλλες όμοιες πλάκες θα βρίσκονται στα θεμέλια, στους τοίχους και στο δάπεδο. Όλα αυτά μαρτυράνε τη θέση του Παραιβασίου. Αν μπορούσε να γίνει ανασκαφή του χώρου, θα έριχνε φως στο πρόβλημα.
Για τη θέση της Βρένθης, του Βρενθεάτη ποταμού και του Παραιβασίου μνημείου, στη θέση αυτή της Καρύταινας, συμφωνεί το σύνολο των ερευνητών.
Ο Ασιάτης περιηγητής Παυσανίας, που περιόδευσε την Αρκαδία μεταξύ του 173-176 μ.Χ., περιγράφει με σαφήνεια για τη θέση της Βρένθης, του Βρενθεάτη ποταμού και του Παραιβασίου. Είχε το ορμητήριο στην Ηραία. Ακολούθησε το δρόμο που περνάει κάτω από το Παλιόκαστρο (Βελανιδιά), κάτω από το Κρυονέρι, «Παπαρουνίτσα», πάνω από την οποία δεξιά ήτανε τα Μάραθα με την Ακρόπολη τους (στον Άγιο-Νικόλα Βλαχόρραφτι), έφτασε στη Γόρτυνα κοντά στο Λούσιο, που τότε ήτανε κώμη, ενώ παλιότερα ήτανε πόλη. Ο δρόμος αυτός συνέδεε τη Σπάρτη με την Ηραία και την Ολυμπία. Ίχνη του καρόδρομου αυτού υπάρχουνε και σήμερα στην «Παπαρουνίτσα».
Μετά την αρχαία Γόρτυνα, γράφει τα εξής στο 28 κεφάλαιο των «Αρκαδικών» του:
«…Κατά δε την οδόν την εκ Γόρτυνος ες Μεγάλην Πόλιν πεποίηται μνήμα τοις αποθανούσιν εν τη προς Κλεομένην μάχη. Το δε μνήμα τούτο ονομάζουσιν οι Μεγαλοπολίται Παραιβασίον, ότι ες αυτούς παρεσπόνδησεν ο Κλεομένης.
Παραιβασίου δε έχεται πεδίον εξήκοντα σταδίων μάλιστα και πόλεως ερείπια Βρένθης εστίν εν δεξιά της οδού και ποταμός έξεισιν αυτόθεν Βρενθεάτης και όσων σταδίοις προελθόντι πέντε κάτεισιν ες τον Αλφειόν…».
Που σημαίνει, σε ελεύθερη μετάφραση ότι: «Στο δρόμο από τη Γόρτυνα προς τη Μεγαλόπολη, υπάρχει μνημείο αφιερωμένο σε ’κείνους που σκοτώθηκαν στη μάχη με τον Κλεομένη (Βασιλιά της Σπάρτης). Το μνημείο τούτο (ηρώο) ονομάζουνε οι Μεγαλοπολίτες Παραιβασίον, γιατί ο Κλεομένης παραβήκε τη συμφωνία».
Πέρα από το Παραιβασίο, απλώνεται πεδιάδα 60 σταδίων. Στα δεξιά βρίσκονται τα ερείπια της πόλεως Βρένθης και εκεί υπάρχει και ο Βρενθεάτης ποταμός, ο οποίος, μετά από 5 στάδια, χύνεται στον Αλφειό.
Εδώ, λοιπόν, είναι και η Βρένθη και ο Βρενθεάτης ποταμός και το Παραιβασίον.
Η Βρένθη βρισκόταν δεξιά του Βρενθεάτη ποταμού, που ξεκίναγε από την Κεφαλόβρυση. Είχε πολλά νερά και ύστερα από πέντε στάδια (192Χ5=960μ.) χυνότανε στον Αλφειό. Είναι πράγματι αυτή η απόσταση. Στην περιοχή του Κρύσκεβου, η κοίτη του Αλφειού κάθε τόσο αλλάζει γιατί είναι μια περιοχή άδενδρη και χωματώδης.
Τότε, λοιπόν, που ο Παυσανίας πέρασε από εδώ, η κοίτη θα ήτανε στα ριζά του λόφου, στα Ματζουραναίικα. Από τη Μαυραίικη βρύση, λίγο πιο κάτω, έπεφτε και σχημάτιζε κοίτη και κατέληγε χαμηλότερα. Δεν έκανε αυτόν τον κύκλο από το «Γιδόπορο». Άλλωστε, όταν και σήμερα πλημμυρίζει, εκεί κόβουν τα νερά και πλημμυρίζουν τον κάμπο του Κρύσκεβου. Και για την εκεί κοίτη του ποταμού, το μαρτυράει και το ίδιο το έδαφος. Υπάρχουνε, ίχνη, σημάδια από το πέρασμά του.
Είναι απόσταση 5 σταδίων. Και στην εποχή τη δική μας, γιατί με τα χωράφια που πότιζε η Κεφαλόβρυση ζούσαμε, η πηγή έβγαζε πολλά νερά με τα οποία ποτιζότανε ο κάμπος και δουλεύανε και τρεις μύλοι με τις νεροτριβές, με δύο και τρία λιθάρια. Σήμερα σχεδόν έχει στερέψει.
Για να διοχετευθεί το νερό στους μύλους, κάνανε αυλάκι πλάτους τριών μέτρων περίπου και μήκους 600-700 μέτρων, χτισμένο γύρω με πέτρες τις οποίες θα πήρανε (έτοιμες) από τα ερείπια της Βρένθης. Η παλιά κοίτη, ρέμα πια, εξακολουθούσε και εξακολουθεί να υπάρχει, στο οποίο αρκετό νερό, που πλεόναζε από τους μύλους, χυνότανε εκεί, και που μετά τους μύλους ενώνονταν με το κανάλι των μύλων και συνέχιζαν στον Αλφειό. Φαίνεται ότι οι πηγές της Κεφαλόβρυσης ήτανε πιο πάνω εκείνη την εποχή. Εκεί που υπάρχει σήμερα το τοπωνύμιο «Μπουρμπούλα».
Από το Παραιβασίο μπροστά, απλωνόταν πεδιάδα 60 σταδίων (192Χ60=11.520μ.). Είναι η πεδιάδα μέχρι τη Μεγαλόπολη, η οποία τότε ήτανε χτισμένη πέρα από τον Ελισσώνα, στη δεξιά του όχθη. Πιο εδώ από εκεί που κάνουνε σήμερα ανασκαφές. Η απόσταση από την Αγια-Σωτήρα (Παραιβασίου) μέχρι τη Μεγαλόπολη, ήτανε και είναι πραγματικά 60 στάδια. Η δε πεδιάδα ήτανε καλλιεργήσιμη και συνεχόμενη, χωρίς τα άγρια δέντρα που έχουν φυτρώσει σήμερα. Κάπως έτσι ήτανε και στα μικρά μας χρόνια.
Το Παραιβασίο μνημείο, ήτανε στην Αγια-Σωτήρα. Και το είχανε στήσει στην περιοχή της Μεγαλόπολης, σε περίοπτη θέση προς τιμή των νεκρών τους.
Ο Παυσανίας, περιγράφει με σαφήνεια τα πράγματα. Ακολούθησε το γνωστό δρόμο, από την Ηραία, άφησε πίσω του Μάραθα (Βλαχόρραφτι) κι έφτασε στη Γόρτυνα που, σίγουρα, έπρεπε να επισκεφθεί επειδή ήτανε ξακουστή. Δεν πήγε από το Μουλάτσι αλλά, από την αρχαία Γόρτυνα, προχώρησε νότια, ακολουθώντας τη δεξιά όχθη του Λούσιου, από δρόμο που έφτανε κάπου στο Καλάμι. Έφτασε στο σημείο που είναι η γέφυρα, που συνδέει την Καρύταινα με τον Ατσίχωλο, όπου ήτανε διαβατός ο Λούσιος. Πέρασε από «Χαρατσάρι» και συνέχισε προς Κεφαλόβρυση.
Ο Πασυανίας, φαίνεται ότι ήτανε έμπειρος και ό,τι έγραφε το ερευνούσε. Δεν ήτανε αφελής, κι ούτε είναι σωστό να τον παραδεχόμαστε όπου μας συμφέρει.
Μετά από το Παραιβασίο, πέρασε τον Αλφειό και έφτασε στην αριστερή του όχθη. Κι εκεί, αμέσως, συνάντησε τα ερείπια της αρχαίας πόλης Τραπεζούντας, της οποίας οι κάτοικοι την εγκατέλειψαν γιατί δε θέλησαν να συμπράξουν στην ίδρυση και εγκατάστασή τους στη Μεγαλόπολη. Φύγανε για τον Εύξεινο Πόντο όπου ίδρυσαν την εκεί Τραπεζούντα.
Η αρχαία Τραπεζούντα πρέπει να ήτανε κοντά στο Φλωριό, πάνω από τα Ματζουραναίικα λιβάδια όπου υπάρχει και τοπωνύμιο «Παλιοχώρα», και κάποια ίχνη, σημάδια της πόλης αυτής. Πιστεύουμε ότι, εδώ ήτανε η Τραπεζούντα.
Ο Παυσανίας στην παράγραφο 29 αναφέρει για την Τραπεζούντα: «…Διαβάντων δε Αλφειόν, χώρα τε καλουμένη Τραπεζουντία και πόλεως εστίν ερείπια Τραπεζούντος…».
________________
Από το βιβλίο του Γιάννη Αντωνόπουλου «Δήμος Γόρτυνος – Σύντομο οδοιπορικό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου