Σελίδες της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα"

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
+στη Μνήμη Πέτρου, Βασιλικής, Παρασκευής, Παναγιώτη & Χαριλάου Τσαρμποπούλου, Αικατερίνης & Αθανασίου Χίνη, Aθηνάς & Σταύρου Αϊβαλή.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
*Καρύταινα το Τολέδο του Μοριά * σελίδες της εφημερίδας "Αρκαδικό Βήμα"-επιμέλεια σελίδας: Πέτρος Σ. Αϊβαλής (εγγονός του μπαρμπα-Πέτρου του Τσαρμπού) * για επικοινωνία:email: arkadikovima@gmail.com.*

________________________________________________________________________________________________________________________

Το τοπωνύμιο Καρταινα αναφέρεται στο Χρονικό του Μορέως. Δεν δέχεται προέλευση απο τα ελλ. Γρτυνα + Καρδιον, αλλά απο σλαβ. *Korytьna από koryto "αυλάκι", skr. sloven. Koritno, Koritna, βουλγ. Koritna. Επίσης αναφέρονται τα ονόματα: Caritina, Charitina 1465 Jacomo Barberigo (Sathas DI VI 20, oft), και το 1466: Caritene G. s. (s. Sathas DI VII 5). Επίσης: Vrusti, loco vicino alla Charitina (Sathas DI VI _________________________________________________________________________________________________________________________



* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Ελπίδα, Αγάπη,Υγεία, Ειρήνη…ΔΥΝΑΜΗ... * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
"Χαίρε Ω Χαίρε Ελευθερία" Δ. Σολωμός

Σάββατο 31 Μαρτίου 2018

Η 3η Αναπαράσταση της Μάχης της Καρύταινας

 Σύλλογος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 


       Αγαπητά μέλη του Συλλόγου και αγαπητοί φίλοι της Καρύταινας,
Σας ενημερώνουμε ότι το Σαββάτο 31 Μαρτίου στις 7:00 μμ θα πραγματοποιηθεί τελικά η 3η αναπαράσταση της Μάχης της Καρύταινας που διοργανώνει ο Σύλλογος "Κοινόν Καρυτινών" και οι κάτοικοι της Καρύταινας.
Σας περιμένουμε όλους!
Με εκτίμηση
Το Δ.Σ του Συλλόγου,

Παρασκευή 30 Μαρτίου 2018

Αναβίωση στιγμών από την επανάσταση του 1821 στην Καρύταινα




Αναβίωση στιγμών από την επανάσταση του 1821 στην Καρύταινα, η αναπαράσταση κατάληψης κάστρου. 
Το Σάββατο 31 Μαρτίου 2018.

Αναβίωση στιγμών από την επανάσταση του 1821 στην Καρύταινα


 Κοινον Καρυτινων 
ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ



Τελική πρόβα με μια τέλεια βραδιά με 15 βαθμούς και λίγο πριν την πανσέληνο!!

ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑΣ.


ΚΑΣΤΡΟ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑΣ.


Xτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα (1245) από το Γάλλο ηγεμόνα Ούγκο (Γοδεφρείδο) ντε Βριγιέρ. Χάρη στη στρατηγική του θέση, υπήρξε ένα από τα πιο αξιόλογα φρούρια της Πελοποννήσου, τόσο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όσο και κατά την Τουρκοκρατία, όπου κατά την Επανάσταση του 1821 έγινε το επαναστατικό ορμητήριο της Πελοποννήσου.

Τρίτη 27 Μαρτίου 2018

Το Σαββάτο 31 Μαρτίου 2018 στις 7:00 μμ θα πραγματοποιηθεί τελικά η 3η αναπαράσταση της Μάχης της Καρύταινας


Το Σαββάτο 31 Μαρτίου 2018 στις 7:00 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί τελικά η 3η αναπαράσταση της Μάχης της Καρύταινας. Σίγουρα ο Κολοκοτρώνης όταν σχεδίαζε την πρώτη τακτική, νικηφόρα όπως απεδείχθη, μάχη του 1821 δεν τον σταμάτησε η βροχή. Εμας μας πτόησε λίγο, αλλά επανερχόμαστε δριμύτεροι! 
Στόχος μας είναι να τιμήσουμε τους προγόνους μας. Και αυτό δεν παίρνει άλλη αναβολή! 
Σας περιμένουμε όλους!

Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018

Σελίδες Αρκαδικό Βήμα: Κυκλοφόρησε το φύλλο Μαρτίου 2018 με Αφιέρωμα στον Εθνικό-απελευθερωτικό Αγώνα [1821 - 2018 ] Εκατό ενενήντα επτά χρόνια από την απελευθέρωση του Ελληνικού Γένους από τον οθωμανικό ζυγό.... τιμούμε την μνήμη των Αγωνιστών μας !!!

Ο Αδαμάντιος Κοραής για την Επανάσταση του 1821

    ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ   
Ο Αδ. Κοραής για την Επανάσταση του 1821

Κείμενο: Νικ. Β. Τωμαδάκης
Ο Αδαμάντιος Κοραής έμαθεν εις το Παρίσι τα ανέλπιστα νέα της εκρήξεως της Επαναστάσεως, τα γεγονότα των ηγεμονιών, τον απαγχονισμόν των αρχιερέων, την εξέγερσιν του Μορέως. Ο Δημ. Υψηλάντης του έγραψεν εξ Οδησσού 1 Απριλ. 1821 αναγνωρίζων αυτόν ως πνευματικόν Πατέρα του κινήματος. 
Την 23ην Μαΐου γράφων προς τον ΠαντΒλαστόν ειςΒιέννην ο Κοραής εκφράζει τον γεροντικόν του σκεπτικισμόν:«Να κρημνίση τις οικοδομήν, μεγάλη σοφία δεν χρειάζεται, όταν μάλιστα η οικοδομή κλονήται προ πολλών χρόνων αφ’ εαυτής. 
Θεόδωρος Βρυζάκης. Η έξοδος του Μεσολογγίου (λεπτομέρεια)


Η μεγάλη και τρομερά δυσκολία είναι εις την ανοικοδομήν, ήτις χρειάζεται αρχιτέκτονας Αριστείδας και τοιούτους άλλους οποίος ήτο ο Αριστείδης, και οποίον δεν βλέπω ακόμη κανένα εις το γένος […] Το πιθανώτερον όμως είναι ότι οι έξωθεν δεν θέλουν μας συγχωρήσει να τεκτονήσωμεν μόνοι ημείς την οικοδομήν και άλλο δεν έμεινεν εις ημάς πλην ναευχώμεθα να ευρεθώσι μεταξύ μας άνδρες με τόσην μόνην γνώσην και αρετήν, όση χρειάζεται να ζητήσωσι καν ευλόγως τινάς και δικαίας συνθήκας από ξένους τέκτονας, πρινεπιχειρήσωσι την οικοδομήν». Διά μακρών δε απαντών προς τον ΔημΥψηλάντην την 20.6.21 και παραδίδων τας νουθεσίας εις τον Σέκερηνυπεστήριξεν αναλυτικώτερον τα αυτά,αναπτύσσων την θεωρίαν της ευνομίας, συνιστών ηπίαν μεταχείρισιν των Τούρκων, αναγνωρίζων εις τους πολεμιστάς το δικαίωμα «να καταβάλωσι τα πρώτα θεμέλια της ανυψώσεώς της», αμφιβάλλων αν διεθέτομεν νομοθέτας διά τας ανάγκας της νέας πολιτείας, αρνούμενος την ικανότητα αυτήν εις τους ιερωμένους και τους Φαναριώτας: «Μόνη η ελευθερία, ανέχωμεν νουν και φρόνησιν να την εποικοδομήσωμεν εις την ισονομίαν, μέλει να μας φέρη με πολλά αγαθά και την αληθή της ψυχής ευγένειαν» (αυτόθι) «εις μόνον το έθνος, αν δεν έχηπώς να κτίση το πολίτευμά του, ανήκει πάλιν να καλέση έξωθεν αρχιτέκτονας […] Ενδεχόμενον όμως και να παρουσιασθή αυτόκλητος ο έξωθεν αρχιτέκτων και με εξουσίαν ναδημιουργήση αυτός ως κρίνει το πολιτικόν μας σύστημα, από τον εν λόγω νομοθέτην (υπονοεί τας Μ. Δυνάμεις) πρέπει να ζητήσωμεν συνθήκας, δηλαδή εγγυήσεις».
~~~~~~~~~~~~
Πηγή: Νικ. Β. Τωμαδάκης, «Ήτο εθνικόν ή κοινωνικόν κίνημα η Ελληνική Εθνεγερσία;», Μνημοσύνη, 3 (1970-1971), σσ. 11-12. Παρατίθεται στο: Ιωάννης Κολιόπουλος Κωνσταντίνος, Σβολόπουλος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Θεόδωρος Νημάς, Χάρις Σχολινάκη-Χελιώτη. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (από το 1815 έως σήμερα), εκδ. ΟΕΔΒ.
____________

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018

ΜΙΑ ΓΡΙΟΥΛΑ ΣΤΑ ΣΚΑΛΙΑ


Zacharoula Gaitanaki
ΖΩΝΗ ΑΡΚΑΔΙΑΣ



 αντί-Χρονογραφήματος 

Καλημέρα σε όλους σας, να έχετε μια δημιουργική, ανοιξιάτικη εβδομάδα. Αποδοτική σε ο,τι καλό και αν κάνετε.
Στα χωριά μας μένουν - τώρα πια - κυρίως ηλικιωμένοι. Περνούν τον χρόνο τους ήρεμα, κάνοντας τα απαραίτητα, ζουν συχνά στερημένα με μια μικρή αγροτική σύνταξη και ξεκουράζονται αρκετά, όπως,

ΜΙΑ ΓΡΙΟΥΛΑ ΣΤΑ ΣΚΑΛΙΑ
Στο φτωχικό σπιτάκι της απέξω στο μπαλκόνι,
κάθεται μια γερόντισσα και αγναντεύει μόνη.

Μια γάτα έχει συντροφιά, κανένας δεν περνάει
και σκέφτεται πώς πέρασε ο χρόνος της και πάει.

Τώρα που γέρασε πολύ, τίποτα δε ζητάει,
μόνο να κάθετ' ήσυχα και πέρα να κοιτάει.

Να μην πονάει πουθενά, να 'χει ψωμί να φάει
και σαν θα έρθει η ώρα της, ειρηνικά να πάει.

ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ ΓΑΪΤΑΝΑΚΗ
(Ζώνη Αρκαδίας, 19/3/2018).
[Photo from facebook.]

Παρασκευή 16 Μαρτίου 2018

Το κάστρο της Καρύταινας, είναι ένα μεσαιωνικό φράγκικο κάστρο με σημαντική ιστορική πορεία

Είναι ένα μεσαιωνικό φράγκικο κάστρο με σημαντική ιστορική πορεία.

Xτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα (1245) από το Γάλλο ηγεμόνα Ούγκο (Γοδεφρείδο)ντε Βριγιέρ.
Χάρη στη στρατηγική του θέση, υπήρξε ένα από τα πιο αξιόλογα φρούρια της Πελοποννήσου, τόσο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όσο και κατά την Τουρκοκρατία, όπου κατά την Επανάσταση του 1821 έγινε το επαναστατικό ορμητήριο της Πελοποννήσου.


Η βυζαντινή γέφυρα της Καρύταινας Αρκαδίας



Στη δυτική πλευρά της γέφυρας, έχει ενσωματωθεί σ΄ αυτήν ένας μικρός ναΐσκος  που είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου, κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να προστατεύεται από τα νερά του ποταμού Αλφειού που κυλούν από κάτω της. Ο Γάλλος περιηγητής, που τυχαία συναντήσαμε εκεί, φωτογραφίζει εντυπωσιασμένος το μικρό εκκλησάκι.


Κοντά στη διασταύρωση για Καρύταινα, Μεγαλόπολη και Ανδρίτσαινα,  υπάρχει αυτή η παλιά γέφυρα της Καρύταινας που είναι βυζαντινή  του 15ου αιώνα περίπου.
Το μήκος της είναι 50 μέτρα κι ενώ αρχικά αποτελούνταν από 5 τόξα, με διαφορετικού μήκους ανοίγματα, σήμερα σώζονται μόνο 3 τόξα,  ενώ το κομμάτι που είχε καταρρεύσει, έχει αντικατασταθεί από ξύλινη γέφυρα (σημ. λείπουν μερικά σανίδια στην αρχή της). 



_____________

Κυριακή 11 Μαρτίου 2018

Καρύταινα (Bathos Pres Trapezonte ) – Otto Magnus von Stackelberg, 1834

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

Γκραβούρες – Καρύταινα (Καρίταινα) Αρκαδίας  – Otto Magnus von Stackelberg, λιθογραφία από το έργο του, «La Grece. Vues pittoresques et topographiques, dessinus par O.M baron de Stackelberg». ( Ελλάδα – γραφικά τοπία και τοπογραφικά τοπία, δημιουργίες του Otto Magnus, βαρώνου του Stackelberg). Παρίσι 1834. 

Καρύταινα (Bathos Pres Trapezonte ) - Otto Magnus von Stackelberg, 1834

Η Καρύταινα απέχει 16 χμ. από τον κάμπο της Μεγαλόπολης και υψώνεται με το φραγκικό κάστρο της σε ένα βραχόβουνο ύψους 582μ., περισφιγμένο ολόγυρα από τα αρκαδικά βουνά, ενώ στους πρόποδες του βουνού κυλάει ο Αλφειός. Πιστεύεται ότι κατέχει την θέση της αρχαίας Βρένθης, που την ερήμωσε ο Επαμεινώνδας για να συνοικήσει την Μεγαλόπολη. Την μεγαλύτερη τιμή της την γνώρισε στα χρόνια της Φραγκοκρατίας, όταν έγινε πρωτεύουσα της ομώνυμης βαρονίας και κτίσθηκε το κάστρο της (1245) από τον Hugues de Bruyeres. Ονομάσθηκε τότε το «Τολέδο της Ελλάδας και θεωρήθηκε σαν ένα από τα σημαντικότερα της Πελοποννήσου χάρη στην στρατηγική του θέση.
Σήμερα το εσωτερικό του κάστρου είναι ερειπωμένο, τα εσωτερικά όμως τείχη του διατηρούνται σε σχετικά καλή κατάσταση. Την περίοδο της Επανάστασης του 1821 εδώ είχε εγκατασταθεί ο Θ. Κολοκοτρώνης και είχε κτίσει σπίτι και εκκλησία μέσα στο κάστρο. Από το 1830, που η Δημητσάνα πήρε τη θέση της σαν πρωτεύουσα της περιοχής, η Καρύταινα έπεσε σε μαρασμό.
O Stackelberg έχοντας διαβάσει τον Παυσανία τιτλοφορεί αυτήν την χαλκογραφία Bathos Pres Trapezonte (= Βάθος κοντά στην Τραπεζούντα). Ο Παυσανίας αναφέρει: «Μετά την διάβαση του Αλφειού έχει κανείς μια περιοχή ονομαζόμενη Τραπεζούντα, όπου υπάρχουν και ερείπια μιας πόλης Τραπεζούντας. Και πάλι αριστερά, καθώς κανείς κατεβαίνει από την Τραπεζούντα προς τον Αλφειό, κοντά στο ποτάμι υπάρχει θέση ονομαζόμενη Βάθος». Η ερειπωμένη επί Παυσανία Τραπεζούς, που είχε κάποτε χρησιμεύσει και ως πρωτεύουσα των Αρκάδων, αντί της Τεγέας, βρισκόταν απέναντι και προς νότο της Καρύταινας (στην αριστερή όχθη του Αλφειού), κοντά στο σημερινό χωριό Μουριά. Μεταξύ των χωριών Μουριά και Κυπαρίσσια βρίσκεται η τοποθεσία Βάθος που έχει επιζήσει στην τοπωνυμία Βαθύρεμα.

Πηγή: Peloponnesus, “The Ark of Hellenic Civilization’’, Fist edition 1998 deposed in the National Library at Athens.


__________
* από Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού
https://argolikivivliothiki.gr/2011/08/23/%CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%8D%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%B1-bathos-pres-trapezonte-otto-magnus-von-stackelberg-1834/

Παρασκευή 9 Μαρτίου 2018

Η γιαγιά μου η Σταμάτα (Σταμάτα Κοντοέ, από του Κουρουνιού Καρύταινας, Γορτυνίας,


H ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ Η ΣΤΑΜΑΤΑ

(Αφιερωμένο στις γιαγιάδες των Ελλήνων)

Η γιαγιά μου η Σταμάτα (Σταμάτα Κοντοέ, το γένος Eυθ. Κωσταρίδη) γεννήθηκε κι έζησε στου Κουρουνιού Καρύταινας, Γορτυνίας, Αρκαδίας. Στις πλαγιές του Λύκαιου όρους . Κάτω απ’ την Ψηλή Παναγιά . Μέσα στα πουρνάρια, τα σφεντάμια και τις βελανιδιές. Απ’ το μπαλκόνι της αγνάντευε τη βρύση. Απ’ τη βρύση το διάσελο . Κι απ’ το διάσελο το κάστρο της Καρύταινας και το ρολόι της Δημητσάνας. 
Η γιαγιά μου η Σταμάτα ! Η μάνα της μάνας μου ! Μάζευε από τα γεννοφάσκια της ΟΛΗ τη σοφία, που, στόμα με στόμα , ερχότανε απ’ την ομίχλη του χρόνου . Δεν έμαθε γράμματα ποτέ της. Την είχε όμως ευλογήσει ο Θεός να γίνει από κείνους τους «νηπίους» του Ευαγγελίου που αξιώθηκαν την Αλήθεια . Έμαθε όσα της χρειάζονταν για να γίνει μια άξια γυναίκα, μια άξια μάνα, μια άξια γιαγιά .
Όταν της προξένεψαν τον παππού μου το Γιάννη τον Κοντοέ (Κοντογιάννη) δεν είπε «όχι». Ήξερε πως έτσι έπρεπε να γίνουν όλα . Γνώριζε ήδη πως η αγάπη δεν είναι πάντα αστραπή αλλά και λουλούδι που σιγά - σιγά σκάει απ’ το σπόρο , πετάει φύλλα , ανοίγει μπουμπούκια κι αφήνει πίσω του χιλιάδες σποράκια για να μη χαθεί η ζωή .
Νιόπαντρη την πήρε ο παππούς μου και την έφερε στο Γύθειο . Σ’ ένα ταπεινό σπιτάκι με μια λεμονιά στην αυλή , κόντεψε να σκάσει η γιαγιά μου η Σταμάτα . Της έλειπε το βουνό, το χωράφι, τα ζα, τα «πράματα», η βρύση , το πουρνάρι…Ο θαλασσινός αέρας τη μαράζωνε κι έκανε τα μάτια της να φουρτουνιάζουν. Μπήκε σ’ ένα καράβι, βγήκε στην Κυπαρισσία κι από κει πίσω στου Κουρουνιού. Ορκίστηκε ποτέ να μην ξεσπιτωθεί ξανά . Και το ’κανε!
Ο παππούς μου ο Γιάννης ήρθε στη Σπάρτη . Μια ζωή σκυμμένος στο κασελάκι του μπροστά στο σινεμά ΦΛΟΡΑΛ , γυάλιζε παπούτσια .Μέρμηγκας της σκληρής ζωής , μάζευε σπόρο-σπόρο τα λιγοστά χρήματα για να κουμαντάρει τη ζωή και τη φαμελιά του. Μια στις τόσες έπαιρνε το δρόμο για το χωριό . Εννιά μήνες μετά που γύριζε η γιαγιά μου η Σταμάτα γεννοβολούσε κι ένα ροδοκόκκινο στρουμπουλό μωράκι . 
Διγενής σαραντάπηχος ήταν η γιαγιά μου η Σταμάτα . Ούτε άντρας ούτε γυναίκα ούτε άνθρωπος θνητός . ΔΙΓΕΝΗΣ !!! Στο όργωμα , στο θέρο , στο αλώνισμα , στο μύλο , στον τρύγο , στα βόιδα , στα πρόβατα , στη βρύση με τη βαρέλα , στο σπίτι , στον αργαλειό , στα παιδιά , στα ξύλα … Διαφέντευε τα πάντα . Είχε κόψει την καρδιά της σε χίλια κομμάτια και κάθε κομμάτι είχε γίνει σκέπη και έγνοια για κάθε κλαδί της ζωής της. Κι όσο πιο πολλά κομμάτια έκοβε από πάνω της , τόσο πιο δυνατή γινόταν . Σώμα και Αίμα Χριστού , Ζωή κι Ευλογία για τους «εσθίοντες» και «μεταλαμβάνοντες» .
Η γιαγιά μου η Σταμάτα δεν έκλαψε ποτέ . Ήξερε πως το κλάμα είναι άχρηστο στη ζωή . Ούτε όμως και γέλασε . Απλά κοίταζε τη ζωή κατάισια στα μάτια μέχρις εκείνη να τα χαμηλώσει . Τη γιαγιά μου τη Σταμάτα δεν τη θυμάμαι ποτέ νέα . Ούτε γριά τη θυμάμαι. Ήταν σαν ένα βουνό . Ποιος μπόρεσε ποτέ να πει ένα βουνό νιο ή γέρικο ; Ήξερα μόνο πως υπήρχε πάντα εκεί . Πως όποτε τη ζητούσα θα την έβρισκα . Είχα πιστέψει πως ήταν αθάνατη . Κι εκείνη το είχε πιστέψει . Είχε πάρει τόσο μπόι που ξεπέρναγε κι αυτήν ακόμα τη ζωή .
Τα καλοκαίρια που πηγαίναμε στο χωριό , γυρίζαμε τα εγγόνια γύρω της όπως οι νυχτοπεταλούδες στο φως . Μας τηγάνιζε πατάτες χοντροκομμένες , μας μαγέρευε κολοκυθομαγέρεμα , μας έκοβε κουμούτσες χωριάτικο ψωμί με τυρί , μας ορμήνευε πώς να φέρνουμε νερό απ’ τη βρύση , μας έλεγε πώς να περπατήσουμε στο χωριό , πώς να είμαστε καλά παιδιά , πώς να κάνουμε το Σταυρό μας όταν περνάμε έξω από εκκλησιά και πώς να φιλάμε το χέρι του παπά άμα τον συναντάμε … Τα αυγουστιάτικα βράδια μας έβγαζε στο ξύλινο μπαλκόνι . Βλέπαμε μαζί το φεγγάρι να βγαίνει κόκκινο-κόκκινο πίσω από τη ράχη του Αη – Λια , παρακολουθούσαμε τα καντήλια τα’ ουρανού ν’ ανάβουν ένα – ένα , ακούγαμε στις βελανιδιές τον γκιώνη να κλαίει τον Αντώνη , τον αδικοχαμένο αδερφό του , γρικάγαμε τον ύπνο του χοίρου στο κατώι , γελάγαμε με τα νυχτοτράγουδα του γαϊδουριού , ανατριχιάζαμε από τα αλυχτήματα των σκυλιών στα σοκάκια και προσπαθούσαμε να μαντέψουμε πού ήταν κρυμμένος ο γρύλλος που έπαιζε το βιολί του μέσα στη νύχτα . Τ’ αχνοφωτισμένα από τις λάμπες παράθυρα του χωριού έσβηναν ένα-ένα κι η γιαγιά μου η Σταμάτα , σαν μόλις να ’χε λουστεί στην Κασταλία πηγή και να ’χε ανεβεί στο δελφικό τρίποδα , άρχιζε να λέει τις παλιές ιστορίες .
Μας έλεγε για τα σμερδάκια που φανερώνονταν τις νύχτες , για το φουστανελά που χόρευε μεσάνυχτα στον πλάτανο του Αγιο-Βασίλη , για την Κουτσοχεριά , τη γοργόνα, που «κράταγε» κάτω στη «Γεράνια Λίμνα» στον Αλφειό , για το χορό των νεράιδων τα καλοκαιρινά απομεσήμερα , για τότε που τα ξωτικά τη λάβωσαν κι έχασε τη φωνή της η γιαγιά μου η Σταμάτα κι αν δεν πέρναγαν από το χωριό δυο γύφτισσες μάγισσες απ’ την Καλαμάτα να τη γιατρέψουν , θα ’μενε για πάντα μουγκή .
Κι εμείς ακούγαμε και μαζευόμαστε στην ποδιά της φοβισμένα και βλέπαμε χιλιάδες σμερδάκια γύρω μας ν’ ακονίζουνε τα δόντια τους για να μας φάνε , αλλά μόλις βλέπανε τη γιαγιά μας τη Σταμάτα δεν τόλμαγαν να πλησιάσουν παρά στέκονταν μακριά και κούναγαν μανισμένα τα μαύρα τριχωτά χέρια τους με τα μακριά κοκαλιάρικα δάχτυλα και τα γαμψά τα νύχια !!!
Ύστερα , ξαπλωμένοι στρωματσάδα πάνω στο παλιό ξύλινο πάτωμα , ανασαίναμε το σανό απ’ το κατώι και το σιτάρι από τη σεντούκα της σάλας , σκεπάζαμε με τα παλιά στρωσίδια τα μούτρα μας μέχρι τα μάτια και φοβισμένοι βλέπαμε τα σκοτάδια να ζωντανεύουν . Όμως η ανάσα της γιαγιάς μας της Σταμάτας απ’ τη διπλανή κάμαρη έχτιζε γύρω μας ένα κάστρο άπαρτο κι άνοιγε τις πύλες μόνο στο γλυκό τον ύπνο που ερχόταν να μας πάρει στα φτερά του και να μας ταξιδέψει στους καιρούς των γιαγιάδων .
Λυπόμουνα πολύ που η γιαγιά μου η Σταμάτα δεν είχε μάθει γράμματα . Για ένα και μόνο λόγο : Σκεφτόμουνα (και σκέφτομαι ακόμα) αν μπόρεσε να πει και να γράψει στον παππού μου το Γιάννη πόσο τον αγαπούσε κι αν μπόρεσε κι εκείνη ποτέ να διαβάσει πάνω στο ριγωτό , κιτρινισμένο επιστολόχαρτο , τη λέξη «σ’ αγαπάω» . Ξένοι άνθρωποι της έγραφαν τα γράμματα και ξένοι άνθρωποι της διάβαζαν τις επιστολές που της έστελνε ο παππούς μου από τη Σπάρτη (κι εκείνου , πάλι , ξένοι άνθρωποι του έγραφαν και του διάβαζαν τα γράμματα).
Σαν άκουγε η γιαγιά μου η Σταμάτα την καραμούζα του ταχυδρόμου , έτρεχε στη βρύση, κάτω απ’ το μεγάλο πλατάνι , κι όλη η χαρά της ήταν να σφίγγει το φάκελο στα χέρια της, πάνω στην καρδιά της , μέχρι να φτάσει στο σπίτι . Όταν έδινε το φάκελο στα ξένα χέρια , όλα είχαν τελειώσει . Ήξερε πως κι αυτό το γράμμα θα ’λεγε τα ίδια ! Ίδια λόγια …ίδια νέα : 
« Σύζυγε Σταμάτα , χαίρε . Είμαι καλά και το ίδιο επιθυμώ και δι’ εσέ . Να σε εύρη το γράμμα μου πλήρη υγείας και χαράς» ! 
Εκείνα που ήθελαν να γράψουν κι εκείνα που ήθελαν να διαβάσουν , δεν τα γεύτηκαν ποτέ ούτε η γιαγιά μου η Σταμάτα ούτε ο παππούς μου ο Γιάννης .
Μόνο όταν πέθανε ο παππούς μου ο Γιάννης και τον πήγαμε για πάντα στου Κουρουνιού, θυμάμαι που η γιαγιά μου η Σταμάτα , χωρίς να κλαίει , με το σκαμμένο της πρόσωπο καλυμμένο με το μαύρο μαντίλι , είχε σμίξει τα χέρια , κουνούσε πάνω κάτω το κορμί και κάτι ψιθύριζε κοντά στο αυτί του παππού μου του Γιάννη , κοιτάζοντας τα κλειστά του τα μάτια . Ίσως , τότε , να του είπε μυστικά όλα εκείνα που δεν μπόρεσε ποτέ να του πει και να του γράψει , σ’ ολόκληρη τη ζωή τους .
Σαν μεγαλώσαμε πια και πηγαίναμε , αραιά και πού , στο χωριό, βρίσκαμε τη γιαγιά μου τη Σταμάτα να μας καρτεράει πάντα στην ίδια μεριά , στην αυλή , μπροστά στην εξώπορτα , καθισμένη σ’ ένα χαμηλό πεζούλι , με το τσεμπέρι της ριγμένο ως τα μάτια , δεμένο πίσω έτσι όπως το δένουν οι γυναίκες στην Αρκαδία , με τη μακριά σκούρα ρόμπα της και τη γκρίζα ριγωτή ποδιά της , με τις μισολιωμένες παντόφλες της και τα χοντρά της γυαλιά στα μάτια . Πλάι της ένα μικρό , μαύρο ραδιοφωνάκι , με την κεραία σηκωμένη ψηλά , έπαιζε τραγούδια κι έλεγε τις «ειδήσες». Μόλις μας αντίκριζε να διαβαίνουμε την πόρτα της αυλής , σκίαζε με την παλάμη το μάτι που είχε εγχειρίσει για καταρράχτη και μας χαμογελούσε αχνά , σεμνά και αφτιασίδωτα , έτσι καθώς ήταν και η αγάπη της καρδιάς της . Της φιλάγαμε το άσαρκο χέρι με τα μακριά , βασανισμένα δάχτυλα και τις φουσκωμένες φλέβες (βγαλμένο θαρρείς από πίνακα του Γκρέκο) και νιώθαμε την ευλογία και την ευχή του Θεού να περνά απ’ το χέρι της και θρονιάζεται στην ψυχή μας .
Δεν θυμάμαι (το είπα ξανά) τη γιαγιά μου τη Σταμάτα ούτε νέα ούτε γριά . Απλά τη θυμάμαι σαν «ΤΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» ! Οποιονδήποτε άκουγα να μιλάει για τη δική του γιαγιά εγώ φανταζόμουνα τη γιαγιά μου τη Σταμάτα . Έτσι πίστευα πως ήταν οι γιαγιάδες ΟΛΟΥ του κόσμου . Η γιαγιά μου η Σταμάτα είχε γίνει , για μένα , γιαγιά ΟΛΟΥ του κόσμου . Δέντρο αιωνόβιο που μας σκέπαζε με τα κλαριά του , βρύση αστέρευτη που μας ξεδίψαγε , βουνό απέθαντο που μας έδινε τόπο να στήσουμε τις ζωές μας .
Πίστευα (κι αυτό το ξανάπα) πως η γιαγιά μου η Σταμάτα δεν θα πέθαινε ποτέ . Το ίδιο πίστευε κι εκείνη ! Κορόιδευε μάλιστα το Χάρο λέγοντάς μας ιστορίες για το Μάρκο , τη Μαρία , την Ελένη, το Γιώργη … που φύγανε για την Α’στραλία (Α’στραλία , δηλ. Αυστραλία , έλεγε η γιαγιά μου τον «Κάτου Κόσμο») και για το πώς εκείνη ξεγλιστρούσε και «δεν έβγαζε εισιτήριο» για το μεγάλο ταξίδι :
«Έρχεται να πάρει κι εμένα ο Χάρος για την Α’στραλία , μας έλεγε , αλλά μόλις φτάνει στην εξώπορτα με ρωτάει» : 
-Πώς σε λένε εσένα ; 
-Σταμάτα , του λέω ! 
-Ε , καλά …σταματάω , λέει ο Χάρος , και φεύγει και δε με παίρνει !!!
Ώσπου μια μέρα ο Χάρος βαρέθηκε το παιχνίδι και μπήκε στο σπίτι της γιαγιάς μου χωρίς να ρωτήσει ή ίσως κι εκείνη να ήθελε πια να ταξιδέψει , να δει πώς ήταν η Α’στραλία , να δει κι όλους εκείνους τους δικούς της που ήδη είχαν ταξιδέψει και την περίμεναν εκεί , και δεν του απάντησε όταν τη ρώτησε πώς τη λένε . Κι έβγαλε το κοφτερό δρεπάνι του ο Χάρος και θέρισε το στάχυ της ζωής της γιαγιάς μου , έτσι όπως κι εκείνη θέριζε στα νιάτα της τα στάχια στην Κοκαλιαρίτσα και στην Ξεροκαρύταινα.
Και η γιαγιούλα μου η Σταμάτα και πάλι (για τελευταία όμως φορά) ταξίδεψε μ’ ένα καράβι για τη «Μαύρη Θάλασσα» .
Τη θάψαμε τη γιαγιά μου τη Σταμάτα εκεί που είχε διαλέξει τόπο, στο κοιμητήρι του χωριού της , στον Αγιο-Νικόλα .
-Εκεί πάνω , να με βάλετε , ψηλά , , έλεγε . Όχι χαμηλά , γιατί δε θα λιώσω! Εκεί ψηλά να με βάλετε . Που είναι αγναντερό . Να βλέπω τριγύρω ! Εκεί κοντά που είναι κι ο άντρας μου ο Γιάννης. Έχουμε πολλά να πούμε!
Από τότε που πέθανε η γιαγιά μου , σπάνια πηγαίνω στο χωριό, στου Κουρουνιού . Κάθε φορά που πάω είμαι σίγουρος πως η γιαγιά μου θα ’ναι στην αυλή να με περιμένει. Κι όταν βλέπω τη θέση της αδειανή για πάντα , πονάω και κλαίω . Δε θέλω ποτέ να πιστέψω πως η γιαγιά μου η Σταμάτα έχει πεθάνει . Οι άνθρωποι , λένε , δεν πεθαίνουν ποτέ , άμα ζουν στην καρδιά μας . Κι εγώ , τη γιαγιά μου τη Σταμάτα , θα την κρατήσω για πάντα ζωντανή στην καρδιά μου , ώσπου να ’ρθει και για μένα το καράβι που θα με πάρει , για να πάω να τη βρω , μαζί με τους άλλους αγαπημένους , στη μακρινή Α’στραλία. Και τότε θα κάτσω και πάλι στα γόνατά της , όπως τότε , για ν’ ακούσω όσες παλιές ιστορίες δεν πρόλαβε να μου πει .

Η 3η Αναπαράσταση Μάχης Καρύταινας, το Σαββάτο 24 Μαρτίου 2018

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΡΥΤΑΙΝΑ

Οι Καρυτινοί και ο Πολιτιστικός Σύλλογος «Κοινόν Καρυτινών» σας προσκαλούν το Σαββάτο 
24 Μαρτίου 2018 και ώρα 6:00 μ.μ στην 3η Αναπαράσταση της Μάχης της Καρύταινας.

Η πρώτη τακτική νικηφόρος μάχη της Ελληνικής Επανάστασης όπου ο Κολοκοτρώνης με μια πανέξυπνη στρατηγική αξιοποιώντας το Στενό του Αγίου Αθανασίου και τον Αλφειό κατάφερε να κατατροπώσει τους Τούρκους και να αναπτερώσει το ηθικό των Ελλήνων για την Εθνική Απελευθέρωση!
Θα μάθουμε την ιστορία, θα την δούμε να ζωντανεύει, θα βιώσουμε τον φόβο και την γενναιότητα των προγόνων μας και θα τους τιμήσουμε όπως τους αξίζει!

Στον τόπο μας μας κρύβονται σημαντικότατοι ιστορικοί θησαυροί! Ελάτε να τους ανακαλύψουμε μαζί!

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2018

«Ο Γέρος του Μοριά δεν υπήρξεν άτομον. Υπήρξεν ιδέα … Ο Κολοκοτρώνης ήτο η Ελλάς»

"Η δίκη του Κολοκοτρώνη" Αφιέρωμα στο περιοδικό "Ιστορία" στο τεύχος Μαρτίου 2018

  ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ  


Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης υπήρξε η κορυφαία μορφή της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, βγαλμένη από τις ενδοξότερες σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Ατρόμητος και εγωιστής, δαιμόνιος και πανούργος,  τραχύς, ωμός και ευθύς, σκληρός με τους εχθρούς και απλόχερος με τους φίλους του, απέκτησε μυθικές διαστάσεις εμπνέοντας τους οπαδούς και σκορπώντας τον τρόμο στους αντιπάλους του. 

Πολλοί τον παρομοίαζαν με Κύκλωπα, τον φαντάζονταν «τερατόμορφον τινά πιστεύοντες ότι είχε και τρίτον κατά το μέτωπον οφθαλμόν στογγυλόν ως κύκλωψ τις, και χαυλιόδοντας εκ των κάτω προς τα άνω προκύπτοντας ως κάπρου ή συός αγρίου». Συνάμα, αν και αγράμματος, διέθετε τη λογική και τη σοφία του απλού λαού. 
Ο Γέρος του Μοριά αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο λίγοι. Οι ενέργειές του, πραγματικές ή φανταστικές, ήταν αδύνατον να περάσουν απαρατήρητες. Οι Στερεοελλαδίτες και οι Νησιώτες τον εχθρεύονταν, οι φιλέλληνες και οι «φραγκοφορεμένοι» τον μισούσαν, οι Μοραΐτες τον λάτρευαν σαν Μεσσία, οι Ναπαίοι τον αναγνώριζαν ως αρχηγό. Η διαμάχη γύρω από το όνομά του αντανακλάται και στην ιστοριογραφία. Για πολλές δεκαετίες η απομνημονευματογραφία του Αγώνα συνέχισε τις εμφύλιες διαμάχες της Επανάστασης, ενώ ιστορικοί και ιστοριοδίφες διαιώνισαν με την πένα τους τις τοπικές διαμάχες και τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις της εποχής. Χρειάστηκε να περάσουν πολλές δεκαετίες, να καταλαγιάσουν τα πάθη, να σβήσουν οι φωτιές της Επανάστασης για να διατυπωθούν ψύχραιμες αποτιμήσεις της δράσης του.
Με την έλευση του Καποδίστρια, ο Κολοκοτρώνης τάχθηκε ένθερμα υπέρ της πολιτικής του, αν και διαφωνούσε με τον «αυταρχικό» τρόπο της εφαρμογής της. Πρωτοστάτησε επίσης στα γεγονότα για την εκλογή του Όθωνα, αν και με την έλευση του τελευταίου (30 Ιανουαρίου 1832) έγινε στόχος συκοφαντιών και ραδιουργιών εκ μέρους των πολιτικών του αντιπάλων. Έτσι οι Βαυαροί τον αντιμετώπιζαν με ψυχρότητα, κι αυτό λόγω των φιλοκαποδιστριακών του αισθημάτων.
Η σκευωρία που εξυφάνθηκε εναντίον του κατέληξε τελικά στο να κατηγορηθεί για εσχάτη προδοσία και να συλληφθεί (6 Σεπτεμβρίου 1833), μαζί με τον Πλαπούτα, τον Τζαβέλα, τον Νικηταρά και άλλους στρατιωτικούς ηγέτες, με την κατηγορία ότι προετοίμαζαν συνωμοσία εναντίον του ανήλικου βασιλιά και της κυβέρνησής του.
Η διαβόητη δίκη, η οποία άρχισε στο Ναύπλιο στις 30 Απριλίου 1834 και διήρκεσε μέχρι τις 26 Μαΐου, ήταν σκευωρία. Από όλες τις βαρύτατες κατηγορίες καμία δεν αποδείχτηκε· επρόκειτο για αοριστίες που δεν θεμελίωναν νομικά την παραπομπή των Κολοκοτρώνη και Πλαπούτα. Εντούτοις, ο Κολοκοτρώνης καταδικάστηκε σε θάνατο, αλλά δύο χρόνια αργότερα ο Όθων, μόλις ενηλικιώθηκε και ανέλαβε τα ηνία του κράτους, τον απελευθέρωσε και τον έκανε στρατηγό. 

Ο Κολοκοτρώνης ήταν η προσωποποίηση του Αγώνα. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αποτέλεσε τον μοναδικό καταλύτη του — διότι ήταν πολλά και τα επιτεύγματα και των άλλων αγωνιστών (όπως του Καραϊσκάκη στη Στερεά Ελλάδα και του Μιαούλη και του Σαχτούρη στη θάλασσα). Όμως, εκείνο που μπορεί να «μονοπωλήσει» ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είναι ότι κανένας δεν μπορεί να φανταστεί τον Αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία χωρίς τον  Γέρο του Μοριά. «Ο Γέρος του Μοριά δεν υπήρξεν άτομον. Υπήρξεν ιδέα … Ο Κολοκοτρώνης ήτο η Ελλάς».

___________
http://arkadiko.blogspot.gr/2018/03/2018.html

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018

Καρύταινα - το «Τολέδο» της Ελλάδας

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ 


 Εισαγωγή
Την Καρύταινα τη γνώρισα πριν από μερικά χρόνια, όταν την επισκεφτήκαμε ένα απόγευμα (είναι πατρίδα του πεθερού μου) και δεν την ξέχασα. Περπατήσαμε στα στενά της και χαζέψαμε τα πέτρινα σπίτια της, είδαμε το σπίτι του πεθερού μου, ανεβήκαμε στο φράγκικο κάστρο (γκρεμισμένο τώρα πια, αλλά με υπέροχη θέα), περάσαμε από τον Αλφειό, που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και σταθήκαμε στο παλιό πέτρινο γεφύρι με το εκκλησάκι της Γέννησης Θεοτόκου κολλημένο πάνω του.

Από μακριά δίνει το επιβλητικό της «παρών» με το παμπάλαιο φράγκικο κάστρο της, ντυμένη με όλη την αρχοντιά που της ανήκει. Ριζωμένη στην πλαγιά του βουνού και γύρω από το κάστρο απλώνει τα πόδια της μέχρι τους πρόποδές του. Αν κι έχουν περάσει πολλά χρόνια από την ίδρυση του οικισμού, δε μπόρεσαν να της αλλάξουν τον παραδοσιακό της χαρακτήρα και προ παντός τις φυσικές της ομορφιές. Αγέραστη, στέκεται ακόμη με τα πανύψηλα αρχοντικά της, μαυρισμένα από το πέρασμα του χρόνου και την κάπνα του μπαρουτιού.
Παράλληλα η πλούσια ιστορία της, η γεωγραφική της θέση και τα αρχιτεκτονικά μνημεία της καθιστούν την Καρύταινα ένα δημοφιλή κι οργανωμένο τουριστικό προορισμό, που συνδυάζει ιστορικά αξιοθέατα, εναλλακτικές δραστηριότητες και αξιοζήλευτες ταξιδιωτικές υπηρεσίες, με φιλοξενία σε πολύ όμορφα παραδοσιακά ξενοδοχεία και ξενώνες, πολλές επιλογές φαγητού και απολαυστικές στιγμές διασκέδασης στα μικρά cafe και τα καφενεία του οικισμού.
Ανακηρυγμένη ως παραδοσιακό οικισμός, αποτελεί ένα από τα πιο γραφικά και ιστορικά χωριά της ορεινής Αρκαδίας, αλλά κι ένα από τα πιο ωραία χωριά της, εκεί όπου ο μυθικός Λούσιος ποταμός σμίγει τα νερά του με τον Αλφειό.
Γεωγραφία-Γεωλογία
Είναι έδρα του Δήμου Γόρτυνας, απέχει 17 χλμ. από τη Μεγαλόπολη, 54χλμ. από την Τρίπολη και 20 χλμ. από τη Δημητσάνα. Περιβάλλεται από τους ποταμούς Αλφειό και Λούσιο. Διακρίνεται ιδιαίτερα για τον μεσαιωνικό της χαρακτήρα που της προσδίδουν τα σπίτια, το κάστρο και οι βυζαντινού ρυθμού εκκλησίες της.
Η καστροπολιτεία της Καρύταινας, χτισμένη σε υψόμετρο 582 μ., στην πλαγιά του βουνού Άγιος Ηλίας (ή Ακρειοβούνι), γύρω από το εντυπωσιακό μεσαιωνικό της κάστρο, που δεσπόζει επιβλητικά στην κορυφή του, συνθέτει μια εντυπωσιακή εικόνα στα μάτια του επισκέπτη, που την κάνει να ξεχωρίζει δικαιολογημένα από τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής, αν και σήμερα μπορεί να αποδώσει μόνο ένα μικρό κομμάτι της αίγλης του ιστορικού παρελθόντος της. Οι αιτίες είναι πολλές, αλλά η πιο σημαντική ίσως είναι η κοινή μοίρα των περισσότερων μικρών χωριών της επαρχιακής Ελλάδας στη σύγχρονη εποχή της αστυφιλίας.
Η Καρύταινα βρίσκεται στο κέντρο περίπου του Μοριά, στο νότιο τμήμα της Γορτυνίας, κοντά στη Μεγαλόπολη από την οποία απέχει 15 χιλιόμετρα. Μπρος της, απλώνεται το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης, στο οποίο στην προϊστορική εποχή υπήρχε λίμνη με 22 χιλιόμετρα μήκος και 10 πλάτος. Στη διάρκεια της Πλειστόκαινου εποχής, έζησαν εδώ διάφορα ζώα: ελέφαντες, ρινόκεροι, ιπποπόταμοι, βίσωνες, ύαινες, ελάφια κλπ. Πριν από 100.000 χρόνια συνέπεια γεωλογικών μεταβολών, τα νερά τούτης της λίμνης, τρύπησαν τα στενά της Καρύταινας και φύγανε για τη θάλασσα. Κατά καιρούς, ξεθάφτηκαν χαυλιόδοντες ελέφαντα μήκους τριών μέτρων. Περιβάλλεται από δύο ξακουστά ποτάμια. Τον Αλφειό και το Λούσιο. Ο Αλφειός σήμερα, ύστερα από την κατασκευή του εργοστασίου της ΔΕΗ, έχασε την ομορφάδα του. Ο Λούσιος όμως τρέχει γάργαρος. Το φαράγγι του είναι θεϊκό, παραδεισένιο. Τοπίο άπειρου κάλλους. Λαχταριστές πέστροφες παίζουνε στα νερά του.
Ιστορία
Στην πλούσια ιστορία της η Καρύταινα γνώρισε πολλές ανακατατάξεις. Το χωριό εμφανίζεται στα ιστορικά αρχεία στις αρχές του 13ου αιώνα, δηλαδή την εποχή που όλη η Πελοπόννησος καταλαμβάνεται από τους Φράγκους και η Καρύταινα γίνεται πρωτεύουσα της ομώνυμης βαρονίας. Νωρίτερα δεν υπάρχει κάποια αναφορά σ’ αυτήν. Το όνομά της είναι δεμένο με κάποιους θρύλους και με κάποια γεγονότα που πήραν θέση σε τούτον τον τόπο, χωρίς κάτι το ξεκαθαρισμένο. Στη γαλλική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως αναφέρεται ως Caraintaine.
Με την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Φράγκους και κατά τη διανομή της από το Γοδεφρείδο Βιλεαρδουίνο τον Α' (1209-1218), η περιοχή της Καρύταινας και 24 ιπποτικά τιμάρια (τσιφλίκια - φέουδα), στα οποία διαιρέθηκε, έγινε Γαλλική Βαρονία και περιήλθε στην κυριότητα του βαρόνου Ούγου ντε Μπριγιέρ (Hugues de Bruyeres). Η κατάληψη της Καρύταινας δεν έγινε αμαχητί. Μερικοί Γορτύνιοι, που είχαν οχυρωθεί στο λόφο του κάστρου, πρόβαλαν μεγάλη αντίσταση, αλλά δεν μπόρεσαν να κρατηθούν κι οι Φράγκοι έγιναν κυρίαρχοι του τόπου. Ο Ούγος ντε Μπριγιέρ κι ο γιος του, Γοδεφρείδος, το 1245, οχύρωσαν τον λόφο δίπλα στην πόλη, εκεί όπου υπήρχαν τα ερείπια της αρχαίας Βρένθης, προκειμένου να προστατεύσουν την Καρύταινα από τις επιδρομές των Σλάβων. Το εντυπωσιακό και ισχυρό κάστρο της Καρύταινας (που θεωρείται κλασικό δείγμα αρχιτεκτονικής των σταυροφόρων) προσέδωσε στην πόλη στρατηγική σημασία και την ασφάλισε αποτελεσματικά. Το κάστρο τούτο ονομάσθηκε και «Τολέδο της Ελλάδας» και θεωρήθηκε σαν ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της Πελοποννήσου χάρη στη στρατηγική θέση του.
Στην Καρύταινα έμειναν οι Φράγκοι μέχρι το 1324, γιατί στο μεταξύ ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος κατάφερε να διώξει τους κατακτητές, γίνεται κυρίαρχος του κάστρου και της περιοχής και η Καρύταινα περνάει στην εξουσία του Δεσποτάτου του Μορέως. Στο διάστημα της κυριαρχίας των Παλαιολόγων στην Πελοπόννησο, η Καρύταινα ανήκε στον Κωνσταντίνο, στη συνέχεια στον Θωμά, καθώς και στον Δημήτριο Παλαιολόγο.
Το 1459, μετά από σκληρή μάχη, περνά στα χέρια των Οθωμανών και στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας παραμένει σημαντικό εμπορικό και διοικητικό κέντρο και είναι πρωτεύουσα ιδίου Καζά (διοικητική περιφέρεια μεγαλύτερη από το νομό). Οι Καρυτινοί και οι Γορτύνιοι ποτέ δεν έπαψαν να αγωνίζονται για την ελευθερία του τόπου τους. Έτσι, το 1687, έδιωξαν τους Τούρκους, με τη βοήθεια των Ενετών και για 30 χρόνια (1687-1715) έγινε Ελληνική επαρχία. Όμως δεν άργησαν να την κατακτήσουν οι Τούρκοι και πάλι (1715) και έμειναν μέχρι το 1821, οπότε περνά στα χέρια των Ελλήνων. Στα χρόνια της Επανάστασης θα κυριαρχήσει η θρυλική μορφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Αυτός, το 1826, θα οχυρώσει και πάλι το κάστρο, που στο μεταξύ είχε περιπέσει σε αχρηστία και θα το χρησιμοποιήσει ως ορμητήριο στη διάρκεια των επιχειρήσεών του κατά του Ιμπραήμ και ως καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού. Τα χρόνια της Επανάστασης η Καρύταινα ήταν απόλυτα συνυφασμένη με την επιβλητική παρουσία του Γέρου του Μοριά, ο οποίος κάτω από το κάστρο έκτισε το σπίτι του («του Κολοκοτρώνη το σπίτι», ακούς να σου λένε σήμερα).
Σήμερα
Τα ένδοξα αυτά χρόνια όμως φαίνεται ότι έχουν μείνει οριστικά στο παρελθόν. Το χωριό σήμερα έχει μείνει μόνο, με λιγοστούς κατοίκους, στην πλειονότητά τους μεγάλης ηλικίας. Η έλλειψη κινήτρων έχει αναγκάσει το μεγαλύτερο κομμάτι του ενεργού πληθυσμού να αναζητήσει την τύχη του κάπου αλλού.
Οι λιγοστοί γέροντες, που μένουν ακόμα εδώ, ζουν με τις αναμνήσεις του παρελθόντος, με την ιστορία της, τη δόξα της, τους θρύλους της και με τη φωτογραφία της στο πεντοχίλιαρο, μαζί με τον μπαρουτοκαπνισμένο Γέρο του Μοριά.
Κάποιοι μάλιστα από αυτούς (σε πείσμα των καιρών) συντηρούν ένα-δυο μαγαζιά που υπάρχουν στο χωριό και μέσα από τις συζητήσεις τους αναπολούν και νοσταλγούν τα περασμένα χρόνια, όταν το χωριό είχε ακόμα ζωντάνια.
Μόνο λίγες φορές το χρόνο (κάποιες αργίες το καλοκαίρι και κυρίως το Πάσχα) το χωριό αποκτά και πάλι λίγη από τη χαμένη του αίγλη. Κάτι που άλλωστε ισχύει για τα περισσότερα χωριά της Πελοποννήσου, όπου το Πάσχα γιορτάζεται παραδοσιακά και πάντα με ένα ιδιαίτερο χρώμα. Προστατεύοντας την κληρονομιά του τόπου τους, οι κάτοικοι ανέδειξαν την Καρύταινα ως ιδιαίτερο και εξαιρετικό τουριστικό προορισμό.
Το χωριό
Πρόκειται για παραδοσιακό οικισμό, με υπέροχα λιθόχτιστα σπίτια, πέτρινα σοκάκια και θαυμαστές εκκλησίες. Κατά την είσοδό σας στο χωριό, θα δείτε την πηγή του Σπολάτη µε τον γεροπλάτανο και το πέτρινο κτίριο του Δημοτικού σχολείου, ενώ οι γειτονιές αναπτύσσονται από τη μια και την άλλη μεριά του στενού δρόμου.
Στο ΒΔ άκρο της βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, που κτίστηκε το 13ο αιώνα και στο εσωτερικό της βρίσκονται ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες.
Λίγο πριν ακολουθήσετε το ανηφορικό δρομάκι για το κάστρο, μια περιπλάνηση στα στενά, γραφικά, αλλά ερημικά σοκάκια θα σας δώσει την ευκαιρία να δείτε όμορφα, διώροφα πέτρινα σπίτια με κόκκινες κεραμοσκεπές, πολλά από τα οποία χτίστηκαν στα μέσα του 19ου αιώνα, πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια.

Τα ψηλά αρχοντικά στέκουν αγέρωχα σε πείσμα του χρόνου, μάρτυρες του ένδοξου παρελθόντος, δίπλα σε καταπράσινες αυλές γεμάτες χρώματα και μυρωδιές, και εναλλάσσονται με ναούς των βυζαντινών χρόνων.
Από τους πιο γνωστούς είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, κτίσμα του 19ου αιώνα, όπου φυλάσσεται Ευαγγέλιο, δωρεά του Θ. Κολοκοτρώνη. Αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, του πολιούχου του χωριού.
Το τριώροφο, εντυπωσιακό και εξαιρετικά διακοσμημένο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου Πηγής μαγνητίζει τον επισκέπτη. Το κωδωνοστάσιο είναι του 14ου αιώνα και ανήκει σε ναό της ίδιας χρονολογίας, ο οποίος όμως δε σώζεται. Ο σημερινός ναός είναι του 16ου αιώνα.
Ανηφορίζοντας προς το κάστρο έχετε μια πανοραμική θέα του οικισμού, ενώ μπροστά απλώνεται εντυπωσιακή η πεδιάδα της Μεγαλόπολης. Επιβλητική είναι και η εικόνα της από μακριά, οι βρύσες, τα γεφύρια και τα ξωκλήσια της γύρω περιοχής. Στο χωριό μπορούμε επίσης να θαυμάσουμε βυζαντινά κτίσματα, ερείπια τούρκικου χαμάμ, πέτρινες κρήνες και την υπέροχη φύση, αφού στο σημείο αυτό συναντώνται οι ποταμοί Λούσιος και Αλφειός. Η ευρύτερη περιοχή είναι γεμάτη με νερόμυλους και γεφύρια.
Το κάστρο
Χτισμένο τον 13ο αιώνα, το πετρόκτιστο φράγκικο κάστρο δεσπόζει στο μεγάλο βράχο πάνω από τον οικισμό της Καρύταινας. Αποτελεί λαμπρό παράδειγμα της βυζαντινής κυριαρχίας και αίγλης και μετατράπηκε σε καταφύγιο και προμαχώνας κατά την Τουρκοκρατία. Το επιβλητικό κάστρο, κυριαρχεί μέσα στο γαλήνιο Αρκαδικό τοπίο και σιωπηρά καταμαρτυρεί τη μεγάλη ιστορική παράδοση της περιοχής, τη μοναδικότητα της βυζαντινής τέχνης που κοσμεί πολλά σημεία του οικισμού, αλλά και τη λιτή αρχιτεκτονική της γραμμή, που διατηρείται αναλλοίωτη με τα χρόνια. Είναι χτισμένο στην κορυφή του λόφου στην περιοχή που ελέγχει το στενό πέρασμα το οποίο συνδέει την περιοχή της Μεγαλόπολης με την πεδιάδα της Ηλείας.
Η είσοδος του κάστρου βρίσκεται στη ΝΑ πλευρά του και προσεγγίζεται από μια πέτρινη σκάλα, ενώ στη νότια άκρη του, η θέα προς το Λυκαίο όρος, τον Αλφειό και τα αρκαδικά βουνά και τοπία, είναι επιβλητική. Κοντά στην είσοδο είναι και το βυζαντινό εκκλησάκι της Παναγιάς, γνωστό και ως «εκκλησιά του Κολοκοτρώνη», εξαιτίας ενός γειτονικού κτίσματος που φιλοξένησε τον Γέρο του Μοριά προσωρινά στη διάρκεια της Επανάστασης.
Το κάστρο έχει τριγωνικό σχήμα με συνολικό μήκος 110 μ. και πλάτος 40 μ., ενώ τα τείχη του σώζονται σε καλή κατάσταση, Το ύψος τους φτάνει τα 6-7 μ. και το πλάτος τα 1-2 μ. Ως υλικά κατασκευής έχουν χρησιμοποιηθεί πέτρες, τούβλα και πωρόλιθοι. Η είσοδος οδηγεί σε τετράγωνη αυλή όπου ξεχωρίζει ένας τετράγωνος πύργος. Ένα τμήμα της δυτικής πλευράς έχει υποχωρήσει στη χαράδρα. Στην ίδια πλευρά υπήρχε το κυρίως οίκημα του κάστρου.
Στην ανατολική πλευρά του κάστρου διακρίνονται τα υπολείμματα τετράγωνου πύργου (Πύργος της Λεβένταινας), διατηρημένο κτίριο του 15ου αιώνα, με εντυπωσιακό κεραμικό διάκοσμο. Στο νότιο μέρος της αυλής υπήρχε θολωτή δεξαμενή πάνω στην οποία βρισκόταν η κατοικία του φεουδάρχη. Η γενική αίσθηση στο εσωτερικό του μαρτυρά ότι δεν έχει τύχη μεταχείρισης ανάλογης της ιστορικής σημασίας του.
Η θέα από την κορυφή του κάστρου στις πεδιάδες της Μεγαλόπολης και της Ηλείας είναι πραγματικά εντυπωσιακή και σίγουρα αποζημιώνει τον επισκέπτη. Βλέποντας το χωριό αναλογίζεται κανείς πόσες περιπέτειες, μάχες και ανακατατάξεις έχουν διαδραματιστεί στα σοκάκια της Καρύταινας και στο εσωτερικό του κάστρου της στο πέρασμα των αιώνων που ο τόπος πέρασε διαδοχικά στα χέρια Φράγκων και Τούρκων κατακτητών μέχρι την απελευθέρωση. Μνήμες και ιστορίες από το φεουδαρχικό παρελθόν της, από τους βυζαντινούς χρόνους των Παλαιολόγων και την τουρκική κυριαρχία, μέχρι τα ηρωικά χρόνια της Επανάστασης του '21, μπερδεύονται δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα που δικαιολογεί το χαρακτηρισμό «Τολέδο της Ελλάδας».
Αξιοθέατα
Αξίζει να επισκεφτεί κανείς τούτο τον τόπο, τον γεμάτο ιστορία και δόξα, με το θαυμάσιο τοπίο. Η Καρύταινα κάθε καλοκαίρι γεμίζει ασφυκτικά από επισκέπτες που θαυμάζουν το ωραίο τοπίο και μαγεύονται από τους θρύλους που είναι δεμένοι με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Με την ιστορία του για την οποία μιλάνε όλα γύρω σου. Τα στενά δρομάκια της, οι πύργοι και τα κάστρα της, τα αρχοντικά της αλλά και οι πέτρες ακόμα. Ο οικισμός είναι δεμένος με θρύλους και με σπουδαία ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την πορεία του Έθνους.
Έχει αξιόλογα μνημεία που συγκινούν τον επισκέπτη: Το Κάστρο με την τάπια, τις πολλές βυζαντινές εκκλησιές (μεταξύ των οποίων ο Άγιος Νικόλαος και η Παναγιά) που μαρτυρούν την ιστορία και την αρχοντιά του τόπου, καθώς και τον τεράστιο ιστορικό ρόλο που έπαιξε από το 1200 μέχρι και το 1700. Το φράγκικο κωδωνοστάσιο της Ζωοδόχου πηγής, που χτίστηκε το 14ο αιώνα, την ίδια περίοδο με το κάστρο. Τους τρεις αξιόλογους πύργους. Το σπίτι του Κολοκοτρώνη, τη βρύση του Σπολάτη, τη θαυμάσια αρχιτεκτονική των πέτρινων σπιτιών, τη γέφυρα του Αλφειού με τους θρύλους της. Τα πανέμορφα καφενεδάκια, τις πέτρινες κρήνες, τα γεφύρια και τα υπέροχα στέκια της.
Θα βρει, ακόμα, αγάπη και φιλοξενία. Στην ταβέρνα το «Κονάκι», που λειτουργεί, θα δοκιμάσει νόστιμα παραδοσιακά φαγητά, ενώ στη ψησταριά του Αγ. Αθανασίου θα βρει, εκτός των άλλων, νόστιμο καλοψημένο σουβλάκι. Στην κεντρική πλατεία λειτουργεί σύγχρονη καφετέρια «Η Βρένθη» και ξενοδοχείο με το ίδιο όνομα, με σπιτίσιο περιβάλλον κι ευχάριστη διαμονή, όλες τις εποχές του χρόνου. Υπάρχουν και ενοικιαζόμενα δωμάτια με απεριόριστη εξυπηρέτηση. Σε 2-3 χλμ. υπάρχει το κέντρο «Παπάκια», όπου βρίσκει κανείς ό,τι φανταστεί, ακόμα και «ζωολογικό κήπο» με άγρια ζώα και πουλιά. Τέλος, στο Λούσιο ποταμό, όποιος θέλει, μπορεί να ψαρέψει λαχταριστές πέστροφες.
Διαδρομές γύρω από την Καρύταινα
Στο κέντρο του Μοριά, πάνω από τον Αλφειό, η Καρύταινα περιβάλλεται από την υπέροχη αρκαδική φύση και δένει αρμονικά με το γύρω τοπίο. Ορμητήριο για πολλές περιηγήσεις όχι μόνο στη Γορτυνία αλλά και σε ολόκληρη την Αρκαδία, η Καρύταινα υποδέχεται κάθε επισκέπτη με ζεστασιά και φιλόξενη διάθεση. Από την Καρύταινα, ο επισκέπτης μπορεί να ακολουθήσει μαγευτικές διαδρομές προς κάθε σημείο της Αρκαδίας. Επισκεφτείτε: Τον ποταμό Αλφειό, που σχηματίζει στα δυτικά της ένα μεγάλο φαράγγι, συμβάλλοντας στη φυσική οχύρωση της περιοχής. Αξίζει να αναφερθούμε στα πετρόκτιστα γεφύρια της περιοχής, όπως στο γεφύρι του Μελίκη (έργο του 12ου αιώνα, ανακαινισμένο το 1440 από τον Μανουήλ Μελίκη, με μήκος 50 μ. και 5 τόξα, μόλις λίγα χιλιόμετρα από το κάστρο, στο μονοπάτι που ένωνε την Καρύταινα με τη Μεσσηνία. Δίπλα του υπάρχει μικρή εκκλησία της ίδιας χρονολογίας).
Πάνω στον Αλφειό και κοντά στο χωριό, σώζονται δύο παραδοσιακά γεφύρια, το γεφύρι του Κούκου και το γεφύρι της Καρύταινας - Ατσίχολου (3 χλμ. περίπου από το χωριό), που συνέδεε το κάστρο της Καρύταινας με τη Μεσσηνία κατά τον Μεσαίωνα, ενώ δίπλα του περνάει ο αυτοκινητόδρομος που συνδέει την Καρύταινα με τη Μεγαλόπολη. Από το γεφύρι Ατσίχολου διοργανώνονται για τους λάτρεις των σπορ, από εταιρείες εναλλακτικού τουρισμού, πολλές αθλητικές δραστηριότητες, όπως rafting, rappel και kayak.
Έξω από την Καρύταινα υπάρχει το μεγάλο σπήλαιο της Καβίας κι ο καταρράκτης Βρόντου (στο γεφύρι του Κούκου). Στην περιοχή αυτή λειτουργούσαν στο παρελθόν πολλοί νερόμυλοι και νεροτριβές (βιομηχανικές εγκαταστάσεις μίας άλλης εποχής), ερείπια των οποίων σώζονται ακόμα. Το Λούσιο ποταμό με το επιβλητικό φαράγγι, τα παραδοσιακά γεφύρια και τις κατάφυτες όχθες που είναι γεμάτες πλατάνια. Στις όχθες των δύο ποταμών, αλλά και στην κοιλάδα που απλώνεται μπροστά στην Καρύταινα, οι μοναδικές εναλλαγές του τοπίου σε συνδυασμό με την οργιώδη βλάστηση που κυριαρχεί, δημιουργούν ένα εντυπωσιακό σκηνικό απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς που αποζημιώνει τους επισκέπτες. Η πρόσβαση γίνεται είτε από μονοπάτια, είτε με βάρκες.
Τα ερείπια της αρχαίας Γόρτυνας, δίπλα στο Λούσιο, όπου σώζονται τα περίφημα αρχαία λουτρά του Ασκληπιού, αλλά και τη Μονή Καλαμίου, που προσελκύουν πολλούς επισκέπτες από όλο τον κόσμο που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά τον μαγευτικό αυτό τόπο. Πόλος έλξης για όλη την περιοχή, αποτελεί και το υπέροχο ελατοδάσος του Μαινάλου, που προσφέρεται για μοναδικές διαδρομές και περιπάτους και το ανακαινισμένο χιονοδρομικό κέντρο που καλύπτει όλες τις απαιτήσεις για ιδανικές χειμερινές αποδράσεις. Το ιερό του Διός, στο Λυκαίο όρος, όπου θα συναντήσετε τη Λυκόσουρα, την αρχαιότερη πύλη του κόσμου. Την πανέμορφη και γραφική Ανδρίτσαινα. Ο δρόμος είναι για κάθε ταξιδιώτη μια αξέχαστη εμπειρία μέσα στην αρκαδική φύση. Μαζί με τη Στεμνίτσα, τη Δημητσάνα και την Ανδρίτσαινα, η Καρύταινα είναι ένα από τα διαμάντια της αρκαδικής γης, με αξιόλογα κάλλη και ιστορία, που υπόσχονται αξέχαστες εμπειρίες, υπέροχα τοπία, παραδοσιακή ζωή και ξεκούραση πλάι στη φύση. Όταν την επισκεφθείτε, σίγουρα θα θαυμάσετε την εξαιρετική, παραδοσιακή αρχιτεκτονική της. Τα περισσότερα σπίτια στην Καρύταινα έχουν χτιστεί το 19ο αιώνα, τα σοκάκια της είναι λιθόστρωτα και οι βόλτες μέσα στο χωριό, πραγματικά υπέροχες.

Διάσημοι Καρυτινοί
Εδώ γεννήθηκαν αξιόλογοι άνθρωποι των γραμμάτων, όπως ο νομοδιδάσκαλος του έθνους Νικόλαος Π. Δημητρακόπουλος, υπουργός δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου, ο ποιητής Δημοσθένης Βαλαβάνης και άλλοι, όπως άνθρωποι του εμπορίου κλπ.

Ο Νικόλαος Π. Δημητρακόπουλος ήταν μια διαπρεπής φυσιογνωμία που γεννήθηκε στις 28 Ιανουαρίου του 1864, στην Καρύταινα. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αργότερα στη Νομική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου. Το 1906 πολιτεύθηκε στην Αρκαδία, αλλά δεν κατόρθωσε να μπει στη Βουλή. Το 1909 τον κάλεσαν να αναλάβει Υπουργείο, αλλά δε δέχτηκε επειδή δεν είχε ψηφιστεί από το λαό. Η κυβέρνηση του Στέφανου Δραγούμη τον διόρισε καθηγητή του Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, θέση που δε δέχτηκε. Στις 8 Αυγούστου 1910, αναδείχτηκε πρώτος βουλευτής Αρκαδίας κι ήταν αρχηγός ομάδας βουλευτών στην Ελληνική Βουλή. Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος στις 6 Οκτωβρίου 1910, εκτιμώντας τις ικανότητες του Δημητρακόπουλου, του έδωσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, χωρίς να πάψει να διατηρεί την αυτοτέλειά του. Στο υπουργείο αυτό παρέμεινε 18 μήνες και πρόσφερε μεγάλο έργο. Θέσπισε νόμους που ισχύουν ακόμη και σήμερα. Αργότερα ίδρυσε δικό του κόμμα και στις 30 Αυγούστου 1916, του ανατέθηκε από το βασιλιά Κωνσταντίνο ο σχηματισμός κυβέρνησης. Τον τορπίλισε όμως η αγγλική πολιτική και κατέθεσε την εντολή. Στις εκλογές του 1920 έφερε στη Βουλή 14 βουλευτές, ο ίδιος όμως δεν πολιτεύτηκε γιατί ήταν άρρωστος και στις 21 Δεκεμβρίου 1921 πέθανε στη Βιέννη. Άφησε μνημειώδες έργο, διατριβές νομικές, φιλολογικές κοινωνιολογικές κλπ. Οι μελέτες του έχουν ταξινομηθεί σε 3 μεγάλους τόμους «Νομικών Ενασχολήσεων», από τον καθηγητή Μπαλή. Είχε πλατιά μόρφωση, γνώριζε 4 γλώσσες και ήταν φοβερός ρήτορας. Για τη ζωή του, το έργο του, την προσφορά του και το ύψος του ηθικού του μεγαλείου, πολλά διηγήθηκαν άνθρωποι που τον έζησαν από κοντά. Αποτέλεσε και αποτελεί παράδειγμα για όλους που ασχολούνται με τα «κοινά».
Ο Δημοσθένης Βαλαβάνης γεννήθηκε στην Καρύταινα μεταξύ του 1824-1830. Ήταν φοιτητής της Ιατρικής και παράλληλα ασχολήθηκε με την ποίηση. Έγραψε ποιήματα αξιόλογα που μπορούν να τον κατατάξουν μεταξύ των άξιων του είδους του. Είχε ασχοληθεί και με τον πεζό λόγο. Δυστυχώς πέθανε νέος το 1854 από καλπάζουσα φυματίωση γι’ αυτό κάψανε ό,τι ήτανε δικό του για να μην τους κολλήσει το μικρόβιο. Λίγα ποιήματα σώθηκαν και ένα διήγημα. Είναι κρίμα που χάθηκε τόσο νωρίς και τόσο απερίσκεπτα καταστρέψανε το ποιητικό του έργο.
Επίλογος
Στεκόμαστε νοερά για λίγο στο «ερημικό» της σήμερα και αγναντεύουμε από την τάπια του κάστρου. Και βλέπουμε! Πόσα δεν έρχονται στο νου με τη θύμηση ή με το κοίταγμα κάποιου τοπίου, κάποιου πύργου, κάποιου γκρεμισμένου σπιτιού ή κάποιου μικρού δρομίσκου! Πόσα γεγονότα δεν συνέβηκαν γύρω από το κάστρο. Ιππότες και δούλοι και εχθροί και ήρωες το πάτησαν. Άλλοι έχτιζαν, άλλοι γκρέμιζαν! Ακούμε το ποδοβολητό όλων τούτων! Μα στέκεται ακόμα όρθιο και προσφέρει σήμερα στέγη και ασφάλεια δωρεάν σε όλα τα πετούμενα του τόπου. Όλος αυτός ο χώρος της Καρύταινας είναι γεμάτος ιστορία και δόξα. Από που να αρχίσει και που να τελειώσει! Αξίζει την αγάπη. Τι διακοπές μας μπορούμε άνετα να τις περνάμε εκεί. Και ο καθένας μας ας βοηθήσει, με τον τρόπο του, τον τόπο αυτόν για να ζωντανέψει και πάλι.
Βιβλία σχετικά με την Καρύταινα
Γιάννης Αντωνόπουλος, Καρύταινα, το μετερίζι του '21, τρεις εκδόσεις, Αθήνα 1971-1988-1994.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Στ' αχνάρια των προγόνων μας, Αθήνα 1979-1988.
Γιάννης Αντωνόπουλος,Τα στενά τ' Αγιοθανάση, οι Θερμοπύλες του Μοριά, Αθήνα 1997.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Δημοσθένης Βαλαβάνης, ο λησμονημένος ποιητής μας, Αθήνα 1997.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Αναδρομές στο Χρόνο και στην Καρύταινα, ποίηση, Αθήνα 1996.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Δήμος Γόρτυνας, σύντομο οδοιπορικό, Καρύταινα 1998.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Ξεφυλλίζοντας τη θύμηση, Αθήνα 1999.
Γιάννης Αντωνόπουλος, Στου Αλφειού τα γυρίσματα, με τον απόηχο... Φευγάτων Εποχών, Αθήνα 2000.
ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΕΛΛΑΔΑ