Περί Ιστορίας της Καρύταινας
Βλέπουμε ότι η περιοχή που ονομάζεται Λιοντάρι στα πρώτα κατάστιχα, στην εποχή του Σελίμ Α’ (1512-1520) αποκαλείται Καρύταινα στα κατάστιχα που διατηρούνται στο Πρωθυπουργικό Οθωμανικό Αρχείο στην Κων/πολη. Σε αυτά τα αρχεία δεν υπάρχουν πλέον και οι εθνοτικοί χαρακτηρισμοί για τους αγρότες όπως άλλοτε.
Για τους χριστιανούς χρησιμοποιείται ο όρος ‘gebran’ και για τους μουσουλμάνος ο όρος ‘Müslim’. Πάντως κατά διαστήματα βλέπουμε να χρησιμοποιούνται όπως και στα πρώτα κατάστιχα όροι όπως ‘an cemaat-i eflagan’ για τους Βλάχους, ‘Çingenegan’ για τους Αθίγγανους και ‘Yahudiyan’ για τους Εβραίους. Η Καρύταινα είναι ένα "ζεαμέτ" (zeamet, δηλαδή μεγάλο τιμάριο, φέουδο) το οποίο το διαχειρίζεται ο Ahmet Bey, γιος του Faik Paşa. Σε αυτό το ζεαμέτ πέρα από το κέντρο της Καρύταινας υπάγονται και τα εξής χωριά: Mulaçi, Pavlo, İspliça, Akova, Aytos, Likur, Gavra, Bolyari, Kondovazena, Lavda, Mondriti, Sularis, Fenar, Lonkanik, Valteşinik, Ayo Nikola, Doryano, Ayo Doni, Megali Kerpini, Yani Muzaki, Andriça, Marti Koçi, Ayomoni και Gardiki.
Από το σύνολο των εσόδων του ζεαμέτ που ήταν 239422 άσπρα, ένα σεβαστό μέρος των 40968 άσπρων προερχόταν από το κέντρο της Καρύταινας. Αυτά τα έσοδα προέρχονται από τον φόρο ισπεντσέ (ispençe) που αφορούσε τους Χριστιανούς, από το ‘resm-i çift’ που αντιστοιχούσε στο φόρο που πλήρωναν οι μουσουλμάνοι, και από φόρους που προερχόταν από έσοδα των δημητριακών όπως του σιταριού, του κριθαριού, του καλαμποκιού, από το σταφύλι, από το κρασί, και από την ζωοτροφία και μελισσοκομία, όπως και από τις λαϊκές αγορές. Αυτά τα έσοδα όσο και αν συσχετίζονται με το ‘κέντρο’ της Καρύταινας, το οποία χαρακτηρίζεται και ‘πόλη’ με τον όρο ‘Nefs’, απλός σημαίνει ότι, σε αντίθεση με τις μέρες μας, εκείνη την εποχή η γεωργία και η κτηνοτροφία ήταν συνυφασμένη και με την εμπορία. Στο κέντρο της Καρύταινας έχουν εγγραφεί πρώτα οι μουσουλμάνοι, μετά οι χριστιανοί, μετά οι Αθίγγανοι και τελικά οι Εβραίοι.
Οι μουσουλμάνοι αποτελούν 27 σπίτια και οι χριστιανοί 220 σπίτια, 32 άγαμοι και 9 χήρες. Επίσης υπάρχουν στο κέντρο της Καρύταινας δύο κοινότητες, η μία των Αθίγγανων και η άλλη των Εβραίων, η κάθε μία από 6 σπίτια. Δεν παρατηρούνται Εβραίοι και Αθίγγανοι εκτός της πόλης της Καρύταινας. Παρατηρούνται όμως μουσουλμάνοι, αν και λίγοι σε σχέση με τον πληθυσμό των χωριών, σε χωριά όπως Pavlo, İspliça, Akova, Mondriti, Fenar, Lonkanik, Andriça και Gardik. Ότι πολύ συχνά ως όνομα πατρός αυτών των μουσουλμάνων παρουσιάζεται το Abdullah μας κάνει να πιστεύουμε ότι αυτοί οι μουσουλμάνοι δεν είναι μουσουλμάνοι που ήρθαν από την Ανατολία αλλά μάλλον εξισλαμισθέντες εντόπιοι. Ο πληθυσμός όπως και τα έσοδα από τα χωριά που πρόσκεινται στην Καρύταινα και που φαίνονται στο βιβλίο με αριθμό 80 δίδονται παρακάτω.
Όπως γίνεται κατανοητό και από τον πίνακα, στους 25 οικισμούς που υπάγονται στην Καρύταινα υπάρχουν 1634 σπίτια, 526 άγαμοι και 89 χήρες ως χριστιανοί, όπως και 62 σπίτια μουσουλμανικά, 6 Αθίγγανων και 6 Εβραίων. Όταν συγκρίνουμε αυτούς τους αριθμούς της Καρύταινας με τους αριθμούς του Λιονταριού του 1461, παρατηρούμε μια αύξηση 555 σπιτιών (οικογενειών) που αντιστοιχεί σε 48%. Σε αυτόν λογαριασμό ο αριθμός των σπιτιών θεωρήθηκε ως η βάση. Εάν θελήσουμε να υπολογίσουμε τα άτομα θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι το κάθε ‘σπίτι’ αποτελείται από 5 άτομα.. Σε αυτήν την περίπτωση ο πληθυσμός της Καρύταινας αντιστοιχεί σε 8540 άτομα, συν 526 άγαμους και 89 χήρες. Δηλαδή συνολικά 9155 άτομα.
Όνομα χωριού-Σπίτια (οικογένειες)
Karitena Καρύταινα 220 (κ' 37 σπίτια μουσουλμάνων κ' 6 εβραίων)
Mulaçi Μουλάτσι 4
_____________
